Over lichaamsbeeld en moederschap
De laatste weken valt het me op hoe vaak ik vrouwen hoor die ontevreden zijn met hun lichaam. Of in elk geval met een deel ervan. Dat is natuurlijk an sich niets nieuws, vrouwen en hun uiterlijk is sowieso een veel besproken onderwerp. Altijd willen ze (we) een beetje langer, dunner, kleiner, gekrulder, voller, donkerder of juist lichter zijn lijkt het wel. Maar nu valt het me extra op. Vrouwen die teleurgesteld zijn in hoe ze er uit zien tijdens en na de zwangerschap, door het aankomen tijdens de Corona-tijd, die hun borsten/billen/buik/dijen te dik, slap of anderszins niet oké vinden, die niet meer snoepen of ander eten laten staan, twijfelen over wat ze nu qua sport toch moeten, enzovoort.
Daarnaast, veel vrouwen die erg onzeker zijn over hun kindje en voeding; komen ze voldoende aan, krijgen ze voldoende binnen, huilen ze van de honger, hebben ze een allergie, geef ik wel voldoende melk, wegen van luiers en de kindjes zelf, enzovoort. Zorgen die als nieuwbakken moeder wellicht begrijpelijk zijn maar lang niet altijd terecht. Heeft dit misschien ook te maken met de soms starre houding en bepalende grafiekjes van instanties en bijvoorbeeld het consultatiebureau? Een gebrek of juist overvloed aan voorlichting en googelen op allerlei zorgen en kwaaltjes? Wanneer zijn zorgen nu eigenlijk echt nodig, en wanneer zijn ze een uitvergroting van onzekerheid over of we wel voldoende en goed zijn als ouder?
Iedereen heeft natuurlijk zijn gevoelig-/onzekerheden, en is het heel begrijpelijk dat als je lichaam veranderd je moet wennen. Net zo goed als dat je moet wennen aan het kleine mensje dat geboren wordt en waar jij dan helemaal voor verantwoordelijk bent. Maar ik maak me ook wel eens zorgen om de nadruk die er ligt op dat lichaam en dan met name op hoe het er uit ziet. Wanneer ik lees in reacties op onze enquêtes en hoor wat moeders elkaar en mij vertellen, dan schrik ik soms wel.
Ik hoor meisjes op de basisschool praten over hun lichaam en kleding alsof ze zo een modeshow moeten geven die wereldwijd live te volgen is. Ik zie reclames voorbijkomen met dermate dunne vrouwen dat ik me oprecht afvraag welke verkopende partij dat een goed idee vond. Ik hoor oordelen over mensen die men nauwelijks kent maar bikkelhard zijn over het uiterlijk van …. En dan praat ik nog maar niet eens over de extremiteiten die ik voorbij zie komen online, schreeuw je niet hard dan doe je er niet toe blijkbaar. Of alle foto’s die je ziet en waarvan er zo weinig niet nabewerkt of met filter zijn. Ik krijg de vragen soms als ik fotografeer: ‘Kan je dan wel…. wegwerken in de nabewerking?’ Ik ken vrouwen die eigenlijk standaard aan het lijnen en sporten zijn, die altijd zeggen ‘nee doe maar niet anders moet ik straks …. doen om ….’ En dan niet om gezond te blijven, maar omdat ze altíjd vinden dat ze (net) niet oké zijn zoals ze zijn. Vrouwen die grapjes maken over zichzelf die lijken te getuigen van zelfspot maar vaak eigenlijk steken onder de gordel zijn, niet zelden om te voorkomen dat een ander zo’n opmerking zou maken (wat vrijwel nooit gebeurt).
En ik realiseer me terdege dat ook ikzelf gedachten heb die soms hard zijn over mijn lijf. Wanneer mijn kind lachend zegt me op mijn ‘dikke billen te slaan’ bij het stoeien merk ik ook dat ik vind dat hij misschien een punt heeft. Of neig ik niet zo luchtig te reageren als eigenlijk zou passen bij een opmerking over mijn of andermans lichaam. Want ik denk verder dan de woorden van mijn kinderen gaan. Hoe komen ze aan die teksten? Wat bedoelen ze ermee? Is het al dan niet terecht? Gelukkig ben ik me daarvan bewust en handel ik daar meestal niet naar.
Je kunt het ook andersom doen, en vereren hoe je lijf er met al zijn imperfecties uitziet, ook die trend zie ik wel. Pontificaal op de foto met overgewicht, littekens, uitgerekt vel of fysieke beperking en dat dan massaal blijven delen op socials alsof het een bereikt doel is. Of het alleen maar hebben over wat je lichaam gepresteerd heeft (denk aan de ‘tijgerstrepen’ na een zwangerschap) en dat dan zien als reden om niets meer te doen. Prima als je dat wilt natuurlijk maar dat lijkt ook weer zo’n uiterste. Een beetje gematigder lijkt gezonder, een beetje meer zoals je praat over en tegen een ander die je lief hebt. Gewoon vriendelijk en realistisch, en trots, dat ook. Maar dat is vaak moeilijk over jezelf.
En hoe praat jij over je lijf? Hoe sta jij voor de spiegel te kijken? Heb jij het steeds over die dikke billen? Dat je meer zou moeten sporten, minder zou moeten eten, of andersom? Dat je zou willen dat je meer/minder had van…. Wat is eigenlijk de gemiddelde maat in Nederland? Of op de wereld? Wanneer is een gewicht of voeding en leefstijl ongezond? Die mode veranderd ook door de eeuwen heen, niet altijd is het ideaal gelijk. Weet je dat? Welk beeld geef jij je kind mee? Want tegen ons kind zeggen we meestal dat het goed is zoals het is, maar tegelijkertijd praten we over onszelf heel anders, en kinderen kopiëren wat we doen… Zou je zo praten over het lichaam van je kind? Of die goede vriendin bijvoorbeeld? De meeste mensen niet. Waarom zijn we dan zo bijzonder streng voor onszelf?
Want in het bijzonder heb ik die zorgen bij (nieuwe en aanstaande) moeders, de gene dus die weer aan hun kinderen doorgeven hoe je omgaat met/denkt/praat over je lichaam. Natuurlijk is het belangrijk te zorgen voor je lichaam: voldoende bewegen, gezonde voeding, niet te veel niet te weinig, lekker eten en drinken helemaal oké, maar wel in zo’n mate dat het niet echt ongezond is. Een beetje lief en goed zijn, zoals je dat ook doet voor een ander, bijvoorbeeld je kind. En vergeet in dit rijtje niet voldoende rusten en tijd nemen voor jezelf en wat je energie geeft. Lijken open deuren hè? Dat weet iedereen toch wel tegenwoordig?
Of niet? Hebben we het te weinig over wat nou eigenlijk ‘normaal’ is, en gezond? En dan met een bandbreedte die niet te smal is zodat vrijwel iedereen er buiten valt. Zorgen we te weinig voor elkaar zodat gezond leven haalbaar (en betaalbaar) is voor iedereen? Is voorlichting op dit vlak, niet alleen fysiek maar ook mentaal misschien gewoon niet voldoende? Moeten ouders, scholen, overheid, wie dan ook in plaats van afkeuren meer voorlichten? En gewoon zeggen: dit is gezond en normaal, dit niet. En niet te vergeten, dat voorbeeld ook geven aan een ander, in het bijzonder je eigen kind(eren).
Saskia Zeldenrust
oudercoach Ikverwacht